Minder recidive door sterke gezinsbanden
Ongeveer de helft van alle mensen in Nederlandse penitentiaire inrichtingen is ouder van één of meer minderjarige kinderen [1][2]. Daarmee zijn er in Nederland dagelijks duizenden kinderen met een ouder in detentie. Het precieze aantal is onbekend, en onderzoek hiernaar is beperkt [1][3].
De detentie van een ouder gaat gepaard met moeilijkheden in het herstellen van gezinsrelaties na vrijlating [4][5][6]. Een positieve invulling van de ouderschapsrol en sterke gezinsrelaties zijn van groot belang om terugval in crimineel gedrag te verminderen [7][8][9][10].
Minder jeugdtrauma’s door sterke gezinsbanden
De detentie van een ouder is voor veel kinderen een traumatische ervaring. Ouderlijke detentie is één van de twaalf meest voorkomende ingrijpende jeugdervaringen en heeft sterke negatieve gevolgen voor de lichamelijke, psychische en sociale gezondheid van kinderen gedurende hun gehele levensloop [11]. De detentie van een ouder kan leiden tot emotionele problemen, gedragsproblemen en een verhoogd risico op uithuisplaatsing bij kinderen [12][13][14]. Ouderlijke detentie verhoogt ook de kans dat kinderen op latere leeftijd zelf voor een delict worden veroordeeld [15][16][17]. De detentie van een ouder draagt zo bij aan de intergenerationele overdracht van criminaliteit. Sterke gezinsbandenvormen voor kinderen een cruciale beschermende factor die de traumatische impact van de detentie van een ouder kan verlichten [11].
Groeiende aandacht, maar nog geen overkoepelend landelijk beleid
In Nederlandse penitentiaire inrichtingen is momenteel beperkt structurele aandacht voor ouderschap en gezin, vooral in mannengevangenissen [18]. Ondanks de groeiende aandacht en veelbelovende pilotprojecten en initiatieven van de Dienst Justitiële Inrichtingen op lokaal niveau, ontbreekt het vooralsnog aan een overkoepelend landelijk beleid.
Gezinsbenadering maakt Nederland veiliger en mentaal gezonder
Een landelijke invoering van de gezinsbenadering in de penitentiaire inrichtingen versterkt de mentale gezondheid en bevordert een veiligere samenleving. De gezinsbenadering is een aanpak die ouders in detentie en hun gezinsleden ondersteunt, waarbij de veiligheid en het welzijn van kinderen centraal staan. De gezinsbenadering omvat het totaalpakket van werkwijzen en activiteiten die gericht zijn op het bevorderen van positief betrokken ouderschap en sterkere gezinsbanden tijdens de detentieperiode. De aanpak is zichtbaar in de gehele penitentiaire inrichting, evenals in de samenwerking met ketenpartnerorganisaties.
De gezinsbenadering:
1. Verlicht het traumatische effect van ouderlijke detentie op kinderen
2. Herstelt en versterkt de ouderschapsrol vanuit detentie
3. Bevordert re-integratie en draagt bij aan het verminderen van recidive.
De gezinsbenadering maakt deel uit van herstelgericht werken, waarbij de focus ligt op het herstel van de ouderrol en het versterken van gezinsrelaties. Daarnaast draagt de gezinsbenadering bij aan re-integratie door het sociale netwerk te versterken. De gezinsbenadering is gestart in de PI Veenhuizen en PI Leeuwarden en later uitgebreid met pilots in de PI Almelo en JC Zaanstad. In samenwerking met de Hanzehogeschool Groningen wordt de gezinsbenadering in alle vier de inrichtingen voortdurend geëvalueerd en verbeterd om de effectiviteit van de aanpak in kaart te brengen en verder te versterken. Wetenschappelijk onderzoek naar de aanpak in de PI Veenhuizen wijst uit dat de gezinsbenadering erin slaagt om positief betrokken ouderschap te stimuleren en gezinsbanden te versterken [5][19].
Verwijzingen:
